در روزگار پر از استرس و استفاده از انواع ترکیبات شیمیایی در طول روز به عناوین مختلف، ریزش مو نیز به یکی از مشکلات شایع دنیای امروز تبدیل شده است. ریزش مو ازجمله مسائلی است که هم بانوان و هم آقایان با آن روبه‌رو هستند و می‌تواند علت ریزش مو در افراد مختلف، متفاوت باشد. از کمبود ویتامین‌های مفید برای بدن گرفته تا برخی از بیماری‌های ارثی، هر کدام می‌تواند سبب ریزش مو در افراد گوناگون شود.
ریزش مو می‌تواند به صورت موقتی یا دائمی و با شدت مختلف در اشخاص بروز کند که هر کدام از انواع آن با دلایل مخصوص خود اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات افراد فکر می‌کنند که ریزش مو دارند. برای تأیید این موضوع ابتدا باید مشخص کرد که ریزش مو چیست و روش‌های شناسایی آن به چه صورتی است. پس از آن باید به دنبال علت ریزش مو و درمان آن بود تا از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.
چگونه تشخیص دهیم ریزش مو داریم؟
مو و پوست از تأثیرگذارترین عوامل در زیبایی افراد به شمار می‌ایند. از این رو، بسیاری از افراد نگران از دست دادن موهای خود هستند. با دیدن چند تار مو بر روی بالش ممکن است، نگران شوند و به دنبال متخصص برای درمان آن باشند.
بهتر است فراموش نکنیم که ریزش مو به صورت کلی، امری طبیعی است و ریزش 80 الی 100 تار مو در روز جای هیچ نگرانی ندارد. اما اگر میزان ریزش موی شما بیشتر از این مقدار است، بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید. زیرا با افزایش ریزش مو، به تدریج تراکم موهای سر کم می‌شود و اگر در زمان مناسب درمان صورت نگیرد، ممکن سلامتی فرد تحت تأثیر قرار گرفته و حتی تا کچلی سکه‌ای یا دائمی کامل سر منجر شود.
برای تشخیص ریزش مو می‌توانید به سؤالات زیر در مورد خود پاسخ دهید.
- آیا احساس می‌کنید حجم موهایتان نسبت به قبل کمتر شده است؟
- در زمان استحمام و شستن موهای سر، چه تعداد مو بر روی زمین یا دست‌هایتان مشاهده می‌کنید؟
- آیا خط فرق سرتان تغییرات محسوسی داشته است؟
- هنگام شانه کردن موهایتان، چه تعداد مو بر روی برس مشاهده می‌کنید؟
علت ریزش مو چیست؟
همان‌طور که گفته شد، دلایل متعددی برای ریزش مو وجود دارد و برخی از انواع آن به صورت موقتی است و پس از گذشت مدتی خود به خود خوب می‌شوند؛ همچون ریزش مو بعد از زایمان. از سوی دیگر، آلوپسی یا ریزش مو تنها در سر اتفاق نمی‌افتد، ممکن است در سایر قسمت‌های بدن همچون ریش اقایان نیز بروز کند. از این رو، نباید از عوامل متفاوتی که می‌تواند سبب ریزش مو شود، غافل شد. مهم‌ترین علت ریزش مو در بانوان و آقایان شامل موارد زیر می‌شود.
هورمون تستوسترون
اختلالات هورمونی از عوامل تأثیرگذار در ریزش موی آقایان و خانم‌ها است. به صورت کلی، هورمون تستوسترون در کنار اثرات مهمی که بر روی عملکرد جنسی، بافت استخوانی و عضلانی و قدرت بدن در افراد دارد، در ساخت سایر هورمون‌های بدن نیز اثرگذار هستند. ازجمله این هورمون‌ها، دی هیدروتستوسترون است که به صورت مستقیم بر روی ریشه مو اثر می‌گذارد و سبب نازک شدن تار مو ، توقف در رشد آن و در نهایت ریزش مو می‌شود.
این نوع ریزش مو در بانوان از فرق سر آغاز می‌شود و با نازک شدن موهای سر در تمامی نواحی، به مرور سبب دیده شدن کامل پوست سر می‌شود. این ریزش مو که الگویی مردانه دارد، ریزش مو یا آلوپسی آندروژنیک نامیده می‌شود که اگر به موقع درمان نشود، با درگیر کردن کامل ریشه‌های مو، سبب ریزش موی کامل و از دست رفتن دائمی مو می‌شود.
هورمون تیروئید
از دیگر هورمون‌های اثرگذار بر ریزش مو، هورمون تیروئید است که کم‌کاری و پرکاری در فعالیت آن می‌تواند نقش به سزایی در ریزش مو داشته باشد. هورمون تیروئید در تولید تار موهای جدید، نگه‌داری از مو و استحکام فولیکول مو اهمیت بالایی دارد. از این رو، تغییر یا اختلال در عملکرد غده تیروئید و تولید هورمون تیروئید، موهای ضعیف و سستی ایجاد می‌شود و ریزش مو در تمامی قسمت‌های سر مشاهده می‌گردد. البته این علت ریزش مو، موقتی بوده و به خوبی قابل درمان است.
زایمان
یکی از دیگر عوامل ایجاد ریزش مو در بانوان، زایمان است که آن نیز به تغییرات هورمونی در آن‌ها مرتبط می‌شود. علت این ریزش مو در بانوان شیرده، مربوط به میزان بالای هورمونی است که در طول بارداری در بدن تولید شده و مانع ریزش مو در آن‌ها شده است. حال که زایمان صورت گرفته و میزان هورمون‌های بدن به حالت عادی خودشان برمی‌گردند، چرخه رشد متوقف شده موها، دوباره به راه می‌افتد و تار موهایی که باید می‌ریختند، ریزش پیدا می‌کنند. این ریزش یک‌باره ممکن است باعث نگرانی شود. اما معمولاً این ریزش‌ها موقتی هستند و پس از حدود 2 سال از زایمان، به روال عادی خود برمی‌گردد.
یائسگی
تغییرات هورمونی در بانوان با یائسه شدن نیز رخ می‌دهد و ریزش موی بسیاری را برای این دسته از بانوان در پی دارد. علت این موضوع نیز، به تغییرات سطح هورمون استروژن و پروژسترون برمی‌گردد که سبب افزایش سطح دی هیدروتستوسترون می‌شود. در نتیجه تار موها نازک شده و ریزش مو تشدید می‌شود.
استرس و افسردگی
استرس‌های طولانی مدت، زندگی و کار کردن در محیط‌های پرتنش و داشتن افسردگی، علاوه بر صدمات روحی و جسمی که برای افراد به دنبال دارد؛ ریزش مو نیز به تدریج در آن‌ها بروز می‌کند. این نوع ریزش مو در اصطلاح، تلوژن افلولیوم خوانده می‌شود که اگر به موقع تشخیص و درمان شود، معمولاً قابل بازگشت است. علت این ریزش مو، اثری است که استرس بر فولیکول‌های مو می‌گذارد، مدت زمان ماندگاری موها بر روی سر در فاز تلوژن کاهش می‌یابد.
تخمدان پلی کیستیک
یکی دیگر از علت‌های ریزش موی زنانه، سندروم تخمدان پلی کیستیک است که به علت تداخلات هورمون‌های جنسی که در بدن رخ می‌دهد، ریزش مو را به دنبال دارد. اختلال در سطح هورمون‌های جنسی که آندروژن نامیده می‌شود، می‌تواند سبب بروز کیست در تخمدان، افزایش احتمال دیابت، افزایش وزن جدی، به هم‌ریختگی در تاریخ پریود بانوان و حتی ناباروری شود. از این رو، درمان این نوع سندروم، علاوه بر جلوگیری از بروز این بیماری‌های ثانویه، در بهبود ریزش مو و نازک شدن تارهای مو نیز کمک می‌کند.
کاهش وزن
افراد بسیاری بعد از تجربه یک کاهش وزن شدید، دچار ریزش مو شده‌اند. علت این ریزش مو نیز همچون استرس، شوک ناگهانی است که به اندام‌ها و فولیکول‌های مو وارد می‌شود. این کاهش سطح مواد مغذی مورد نیاز بدن که نتیجه آن را در نازک شدن تارهای مو و ریزش آن‌ها نیز می‌توان مشاهده کرد، موقتی است و با تأمین سطح مواد مغذی و افزایش جذب کالری به حالت عادی خود برمی‌گردد.
دارو و مواد شیمیایی
داروها و مواد شیمیایی متعددی وجود دارند که سبب ریزش مو می‌گردند. برخی از این مواد، موهایی را که در مرحله رشد (آناژن) قرار دارند، می‌ریزند و برخی دیگر، سبب ریزش موها در فاز تلوژن (استراحت) می‌شوند. به صورت معمول، با قطع استفاده از این نوع داروها، ریزش مو قطع شده و موها به حالت عادی خود برمی‌گردند.
داروهای شیمی‌درمانی، رقیق‌کننده خون، کاهش‌دهنده فشار خون، داروهای هورمونی، ضدبارداری، داروهای صرع و افسردگی ازجمله این داروهای اثرگذار بر فولیکول مو هستند.
بیماری لوپوس
بیماری لوپوس از دسته بیماری‌های خود ایمنی است که با تشخیص سلول‌های سالم خودی به عنوان مهاجم، به آن‌ها حمله کرده و آن‌ها را به عنوان دشمن از بین می‌برد. ازجمله عواقب این بیماری، هدف قرار گرفتن سلول‌های پوستی و فولیکول مو است که سبب ریزش مو در این افراد می‌شود. با تشخیص به موقع و استفاده از داروهای جلوگیری از پیشرفت بیماری، می‌توان تا میزان زیادی از ریزش مو به علت این بیماری، جلوگیری کرد.
کمبود ویتامین
ویتامین‌ها از مواد مغذی‌های حیاتی برای سلامت بدن به شمار می‌آیند. این دسته از مواد تأثیر مشهودی بر سلامت و رشد موها و داشتن پوستی سالم دارند. ویتامین‌های خانواده ب ازجمله B12 نه تنها در شفافیت پوست و رشد مو اثرات مفیدی دارد، بر روی اشتها و ترمیم سلول‌های عصبی نیز مؤثر است.
علاوه بر ویتامین‌های خانواده ب، سایر مواد مغذی همچون روی، آهن، سلنیم، د، آ، بیوتین و ث نیز برای سلامت مو و پوست مفید هستند.
کم خونی
از دیگر عوامل ریزش مو که مرتبط با کمبود مواد مغذی است، می‌توان به ریزش موی حاصل از کم‌خونی اشاره کرد. در بیماری کم‌خونی، میزان آهن بدن در گلبول‌های قرمز خون کاهش می‌یابد. از این رو، میزان کافی اکسیژن و مواد مغذی به سلول‌ها ازجمله فولیکول مو نمی‌رسد. همین موضوع باعث ریزش مو هم در آقایان، هم در بانوان می‌شود.
بیماری
انواعی از بیماری‌ها همچون بیماری لوپوش که در بالا به آن اشاره شد، می‌تواند علت ریزش مو در آقایان و بانوان باشد. بیماری آلوپسی آره آتا یا ریزش موی سکه‌ای از دیگر انواع این بیماری‌ها است که به فولیکول مو حمله کرده و باعث ریزش مو در قسمتی از سر یا بدن (عموماً این اتفاق برای موهای سر می‌افتد) می‌شوند. این نوع از ریزش مو، دائمی نیست و با درمان و پس از گذشت یک دوره درمانی، به حالت اول خود برمی‌گردد.
از دیگر بیماری‌های اثرگذار بر موها، می‌توان بیماری قارچی را نام برد که باعث ریزش مو در ناحیه آلوده شده به کرم‌های حلقوی می‌شود. این ناحیه از سر، علاوه بر ریزش مو، باعث پوسته پوسته شدن پوست سر، قرمزی و خارش پوشت سر می‌شود.
سخن آخر
نازک شدن تار مو و ریزش مو به عوامل محیطی و درونی مختلفی بستگی دارد. تغییرات هورمونی، کمبود ویتامین و مواد مغذی، برخی از بیماری‌ها و داروها می‌توانند از عوامل ریزش مو در افراد باشد. با شناسایی علت ریزش مو و درمان آن می‌توان ریزش مو را درمان کرد و رشد آن را به روال عادی برگرداند.
